Koniec Czerwonego Człowieka – wyjątkowa adaptacja teatralna oparta na książce „Czasy secondhand” Swietłany Aleksijewicz, laureatki Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Dzieło Aleksijewicz to głęboka refleksja nad życiem ludzi, którzy dorastali w czasach Związku Radzieckiego i musieli zmierzyć się z nagłą zmianą, jaką przyniósł upadek tego imperium. W spektaklu tym, w reżyserii Krystyny Jandy, widzowie mają okazję zanurzyć się w emocjonującą podróż po ludzkich losach na tle dramatycznych zmian politycznych i społecznych.
Swietłana Aleksijewicz, białoruska pisarka i dziennikarka, zdobyła uznanie na całym świecie za swoją umiejętność przedstawiania historii zwykłych ludzi w kontekście wielkich wydarzeń historycznych. Jej twórczość jest krytyczna wobec reżimu Łukaszenki, a jej książka „Czasy secondhand” stanowi dogłębną analizę okresu post-sowieckiego i przemian, jakie zaszły w umysłach ludzi, którzy przeżyli ten burzliwy czas. Koniec Czerwonego Człowieka to spektakl, który nie tylko adaptuje, ale i reinterpretuję tę książkę, nadając jej nowe życie na deskach teatru.
Reżyseria Krystyny Jandy to przykład mistrzowskiego podejścia do trudnego tematu. Janda, wybitna aktorka i reżyserka, znana z odważnych decyzji artystycznych i umiejętności przekazywania głębokich emocji, podejmuje się zadania, które wymaga nie tylko ogromnej wrażliwości, ale i precyzyjnego wyważenia między dramatem a refleksją. Jej wizja spektaklu nawiązuje do twórczości Czechowa, co dodaje dziełu uniwersalnej głębi. Adaptacja ta posługuje się subtelnymi nawiązaniami do rosyjskiego klasyka, który również próbował zrozumieć kondycję ludzką na tle zmieniającego się świata. Przez porównania do Czechowa, Janda tworzy pomost między przeszłością a teraźniejszością, między klasyczną rosyjską literaturą a współczesnymi problemami społecznymi.
Za tłumaczenie odpowiada Michał Sieczkowski, który doskonale oddaje klimat książki Aleksijewicz, zachowując jej rytm, ton i emocje. Tłumaczenie to nie tylko przekład słów, ale także przeniesienie duszy dzieła na polski grunt, co z pewnością wzbogaca całość spektaklu.
Katarzyna Łuszczyk, odpowiedzialna za światło, tworzy zmysłową, niemal magiczną atmosferę, w której każda scena nabiera nowego, głębszego znaczenia. Oświetlenie jest kluczowe w tym przedstawieniu, nadając scenom dramaturgii i podkreślając emocjonalne napięcie. Łuszczyk zastosowała subtelne zmiany światła, które doskonale harmonizują z rozwojem fabuły, budując napięcie i wprowadzając widza w odpowiedni nastrój.
Kostiumy i scenografia to dzieło Zuzanny Markiewicz, której praca nawiązuje do estetyki lat minionych, jednocześnie wprowadzając współczesne akcenty. Markiewicz zadbała o detale, które przywołują ducha epoki, ale również podkreślają przemijanie i transformację bohaterów. Jej projekty są pełne symboliki, oddając to, co nieuchwytne w dialogach, a zarazem wzbogacając całą estetykę przedstawienia.
Za choreografię odpowiada Emil Wesołowski, którego ruch sceniczny wprowadza dynamikę do spektaklu. Choreografia jest subtelnym, ale znaczącym elementem, który podkreśla wewnętrzne konflikty bohaterów oraz ich walkę z własnymi przeżyciami. Ruch sceniczny pełni tu rolę dodatkowego narratora, przekazując emocje, których nie da się wyrazić słowami.
Asystentką scenografa i kostiumografa jest Małgorzata Domańska, która wspólnie z Markiewicz dba o to, aby każdy szczegół scenograficzny i kostiumowy miał swoje miejsce i znaczenie w kontekście całej inscenizacji.
Producentem wykonawczym i asystentem reżysera jest Cezary Margiela, który koordynuje wszystkie elementy produkcji, dbając o płynny przebieg pracy nad spektaklem i łączenie wizji reżysera z rzeczywistością sceniczną.
Obsada jest równie imponująca, a każdy z aktorów wnosi do spektaklu coś wyjątkowego. Dorota Nowakowska, Lidia Sadowa, Grażyna Sobocińska – wszystkie te aktorki mają bogate doświadczenie sceniczne, co widać w ich wyrazistych kreacjach. Agnieszka Warchulska z kolei przyciąga uwagę swoją charyzmą i umiejętnością wcielania się w postacie pełne sprzeczności i emocji. Męska część obsady, w skład której wchodzą m.in. Tomasz Borkowski, Stanisław Brejdygant, Piotr Łukawski, Krzysztof Ogłoza, wprowadza do spektaklu złożone postacie, których życie, podobnie jak kobiet, zostało naznaczone przez historię i systemy polityczne.
Spektakl nie unika trudnych tematów. Koniec Czerwonego Człowieka to nie tylko historia o przemijaniu jednego systemu, ale przede wszystkim o ludzkiej psychice, która musiała się dostosować do nowych warunków. Wszyscy bohaterowie zmagają się z pytaniami o tożsamość, miejsce w społeczeństwie, a także o sens życia w nowej rzeczywistości. Przedstawienie stara się uchwycić duszę homo sovieticusa, człowieka ukształtowanego przez komunizm, który nagle znalazł się w świecie kapitalizmu i wolnego rynku.
Spektakl kończy się mocnym akcentem – próbą zrozumienia, co pozostało z człowieka radzieckiego w dzisiejszym świecie. To refleksja nad przemijaniem, adaptacją do nowych warunków, ale też nad ceną, jaką płaci się za zmiany polityczne i społeczne.
Afisha