Czekając na dzień

Spektakl Czekając na dzień oparty na wspomnieniach Stefanii Milenbach to poruszające świadectwo odwagi, przetrwania i niezłomności ludzkiego ducha w obliczu jednych z najciemniejszych momentów historii. Przedstawienie, którego scenariusz powstał dzięki pracy Patrycji Mikłasz-Pisuli oraz Anny Skuratowicz, stanowi niezwykle ważny głos o losach jednostki w czasie wojennego koszmaru. Prapremiera spektaklu odbyła się 9 listopada 2023 roku w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie.

Stefania Milenbach, znana także jako Stella Fidelseid, jest bohaterką tej historii, która zapisała się w pamięci jako jedna z tych osób, którym udało się przetrwać zagładę warszawskiego getta. Urodzona w Warszawie, jeszcze przed wybuchem II wojny światowej prowadziła spokojne życie. Wszystko zmieniło się jednak wraz z niemiecką okupacją, gdy Stella wraz z rodziną została przesiedlona do getta warszawskiego. W tych trudnych warunkach, mieszkając przy ulicy Wołyńskiej 6, codziennie zmagała się z zagrożeniami, głodem i przemocą.

W trakcie trwania powstania w warszawskim getcie, Stella stopniowo traciła swoich bliskich – męża, rodziców, młodszą siostrę i innych krewnych. Została sama, otoczona ruinami zniszczonego miasta, walcząc o życie w niezwykle ciężkich warunkach. Ukrywając się w ciemnościach piwnic, w gruzach zburzonych domów, Stella przez wiele tygodni stawiała czoła głodowi, zimnu i strachowi przed odkryciem. Dzięki niezwykłej sile woli i szczęśliwym zbiegom okoliczności, udało jej się przetrwać. W grudniu 1943 roku dokonała wręcz niemożliwego – zdołała przedostać się przez mur dzielący getto od "aryjskiej strony", a następnie znalazła schronienie w Milanówku, gdzie przetrwała resztę wojny.

Po zakończeniu wojny życie Stelli zmieniło się nie do poznania. W Łodzi rozpoczęła studia reżyserskie w Szkole Filmowej, zbliżając się do realizacji swoich przedwojennych marzeń. Rok 1950 przyniósł jednak kolejne wyzwania – wyjechała do Izraela, by tam rozpocząć nowy etap życia. Powróciła do zawodu laborantki, co stanowiło powrót do wcześniejszych umiejętności, jednak w zupełnie innym kontekście i miejscu. Nie było to jednak ostatnie miejsce, w którym przyszło jej zamieszkać. W poszukiwaniu stabilizacji i nowego początku, przeniosła się do Brazylii, gdzie ponownie wyszła za mąż i urodziła córkę. To tam, jako Stefania Milenbach, rozpoczęła nowe życie, z dala od wojennych koszmarów, które jednak na zawsze odcisnęły się na jej duszy.

Spektakl Czekając na dzień to nie tylko opowieść o przetrwaniu, ale przede wszystkim o ludzkiej sile i nieustającej nadziei, która pomimo tragicznych okoliczności pozwalała Stelli przetrwać. Jest to także historia o pamięci, która pomimo upływu lat pozostaje żywa. Stefania Milenbach, dzieląc się swoimi wspomnieniami, chciała, aby nowe pokolenia poznały, przez co przeszła. Podkreślała, jak ważne jest, by nie zapominać o tamtych wydarzeniach i zawsze znaleźć w sobie siłę do zmierzenia się z najtrudniejszymi momentami życia.

Patrycja Mikłasz-Pisula i Anna Skuratowicz, odpowiedzialne za scenariusz spektaklu, zadbały o to, aby historia Stefanii została przedstawiona z pełnym szacunkiem i zrozumieniem. Ich scenariusz oparty na autentycznych wspomnieniach pokazuje, jak ważne jest, aby takie historie były opowiadane, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, kiedy kolejne pokolenia mogą stracić kontakt z przeszłością. Twórczynie podjęły się niezwykle trudnego zadania – opowiedzenia historii, która jest jednocześnie pełna bólu, ale i nadziei, że nawet w najtrudniejszych momentach człowiek potrafi odnaleźć w sobie siłę.

Spektakl porusza również uniwersalne pytania o kondycję człowieka w obliczu niewyobrażalnych cierpień. Historia Stefanii Milenbach staje się tu symbolem walki o godność, przetrwanie i próbą zrozumienia, co to znaczy być człowiekiem w czasach zagłady. Spektakl zachwyca nie tylko narracją, ale i wyjątkową formą sceniczną, która pozwala widzowi wejść w głąb psychiki bohaterki, poczuć jej strach, nadzieję i determinację.

Stella Fidelseid, w swoim przesłaniu do przyszłych pokoleń, powtarzała często, że "człowiek może wiele znieść". Nie używała słów, że już wszystko przeżyła, nie mówiąc nigdy, że nie jest w stanie znieść więcej. Zamiast tego jej historia uczy, że w każdym z nas kryje się siła, której często nie jesteśmy świadomi, dopóki nie staniemy przed największymi wyzwaniami.

Historia Stefanii Milenbach to przypomnienie, że nawet w obliczu największego zła można odnaleźć w sobie odwagę i siłę, by przetrwać. Przesłanie spektaklu jest więc niezwykle ważne – nie tylko dla tych, którzy doświadczyli wojennej rzeczywistości, ale także dla nowych pokoleń, które dzięki takim historiom mogą lepiej zrozumieć przeszłość i przygotować się na przyszłe wyzwania.